Có vẻ như nó
vô hại: màu trắng, dài 8cm và rộng cỡ một ngón tay đứa trẻ, nhưng nó lại đang
bị phỉ báng khắp thế giới - đó là thuốc lá. Ai là người đã phát minh ra thuốc
lá và chịu trách nhiệm cho vô số cái chết mà thuốc lá đã gây ra?
Buck Duke -
Cha đẻ của thuốc lá hiện đại
Bác sĩ phẫu
thuật người Mỹ Alton Ochsner nhớ lại rằng, vào năm 1919, khi ông còn là sinh
viên y khoa, cả lớp ông đã được triệu tập để quan sát một ca phẫu thuật gan của
một bệnh nhân ung thư phổi. Thời đó, ung thư phổi là căn bệnh cực hiếm gặp, sinh
viên họa hoằn lắm mới được tận mắt quan sát một trường hợp bệnh như thế. Nhưng
đến năm 2000, ước tính đã có khoảng 1,1 triệu người chết hằng năm vì ung thư
phổi, khoảng 85% trong số các căn bệnh xuất phát từ một nguyên nhân duy nhất:
thuốc lá. Ông Robert Proctor từ Đại học Stanford (California, Mỹ) tuyên bố:
“Thuốc lá là kẻ thù nguy hiểm nhất trong lịch sử văn minh nhân loại. Nó đã giết
hại 100 triệu người trong thế kỷ XX”. Ông Jordan Goodman, tác giả của cuốn sách
“Thuốc lá trong lịch sử”, với cương vị là một sử gia cho hay: “Trong lịch sử
của thuốc lá, tôi tự tin để nói rằng James Buchanan Duke - tên gọi khác là Buck
Duke - phải chịu trách nhiệm cho “hiện tượng thuốc lá” của thế kỷ XX”. Buck
Duke không những là người sáng tạo ra thuốc lá hiện đại mà ông còn là người đi
tiên phong trong hệ thống tiếp thị và phân phối sản phẩm đã dẫn đến sự thành
công trên mỗi lục địa. Năm 1880, ở tuổi 24, Buck Duke tham gia vào việc kinh
doanh thuốc lá: thuốc lá cán sẵn.
James Duke: nhà sáng lập, tiếp thị và phân phối thuốc lá.
Hai năm sau
đó, Buck Duke bắt đầu làm việc với một thợ cơ khí trẻ tên là James Bonsack,
người đã tạo ra cỗ máy sản xuất thuốc lá. Bước phát triển của thuốc lá dạng này
là cho thêm “các chất phụ gia”, bộ đôi đã cho thêm glycerine, đường, mật và các
hóa chất nhằm phòng ngừa thuốc lá bị khô. Bằng cỗ máy mới, nhà máy của Buck
Duke đã sản xuất tới 120.000 điếu thuốc lá mỗi ngày, khoảng 1/5 nhu cầu hút
thuốc lá tại Mỹ vào thời đó.
Câu trả lời
nằm trong quảng cáo và tiếp thị. Buck Duke đã tài trợ cho các cuộc đua, phát
thuốc lá miễn phí tại các cuộc thi sắc đẹp và đặt quảng cáo thuốc lá lần đầu
tiên trên các tạp chí. Chỉ tính riêng năm 1889, Buck Duke đã bỏ ra 800.000USD
tiền tiếp thị thuốc lá (khoảng 25 triệu USD tiền ngày nay). Buck Duke đã phát
triển việc sử dụng thuốc lá ở những nơi công cộng...
Doanh nhân
hay thần chết?
Chúng ta
biết rằng thuốc lá gây nghiện hơn xì gà. Thực tế là khói thuốc lá được hít vào
- ngay cả cách hút truyền thống của xì gà - cũng khiến cho chúng trở nên nguy
hiểm. Nhưng một mối tương quan với ung thư phổi cũng không được chú ý mấy.
Thuốc lá được liệt kê trong bách khoa thư dược phẩm cho mãi đến năm 1906 và
được bác sĩ mô tả là căn nguyên của bệnh ho, cảm lạnh và bệnh lao (một căn bệnh
mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày nay cho là có liên quan đến thuốc lá). Có
một phong trào chống thuốc lá vào đầu thập niên 1900, dần dần nó được quan tâm
với đạo đức hơn là sức khỏe. Thuốc lá bị cấm hút ở 16 tiểu bang của Mỹ trong
giữa năm 1890 và 1927.
Hình vẽ cỗ máy sản xuất thuốc lá của thợ cơ khí James Bonsack.
Tầm với toàn
cầu của thuốc lá vẫn còn được mở rộng đến tận ngày hôm nay. Mặc dù, thuốc lá
cho một bộ phận giới giàu có trên thế giới đang bị suy giảm, thế nhưng nhu cầu
thuốc lá tại các quốc gia đang phát triển vẫn tăng 3,4%/năm. WHO cảnh báo rằng,
nếu không có biện pháp phòng ngừa khả thi, 100 triệu người sẽ chết vì các căn
bệnh liên quan đến thuốc lá trong vòng 30 năm tới, hơn cả bệnh AIDS, lao, tai
nạn giao thông và tự tử. Nhưng liệu chúng ta có đổ tất cả lỗi lầm cho Buck Duke
hay không? Buck Duke đã qua đời từ năm 1925. Ông Bob Durden, người viết tiểu sử
về Buck Duke, quả quyết: “Tôi không muốn đổ lỗi cho Duke vì đã sản xuất và phân
phối cho các nhu cầu sử dụng thuốc lá. Ông ấy (Buck Duke) đã làm việc rất chăm
chỉ, ông ấy yêu thích công việc của mình”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét